Gağanê Sıma Bımbarek Bo! Gağanınız Kutlu Olsun!
Yön Medya / Yön – Der, asırlardır Dersimli Aleviler tarafından bayaram olarak kutlana Kalo Gağan’a ilişkin yazılılı bir açıklama yaptı. ” Gağanê Sıma Bımbarek Bo! Gağanınız Kutlu Olsun!” başlıklı yazılı açıklamada, şu ifadelere yer verildi:
‘‘Kalo Gağan kutlaması Dersimli Alevilerin eskiden beri kutladıkları eksiğiyle fazlasıyla günümüzde de kutlanan geleneksel dayanışma bayramıdır” diye
Geleneklere göre yeni yılın gelişi olarak kutlanan ‘Gağan’ etkinliklerini, Dersimliler her yıl Aralık ayının son haftas ile 13 Ocak tarihleri arasında düzenliyorlar.
Etkinliklerde çocuklar sabah erkenden kalkar, en güzel elbiselerini giyinerek Khal Khek ( İhtiyar Adam) eşliğinde hediye toplamaya giderler. Toplu bir şekilde, habersizce her evin kapısına giderek, “Gağanê Sıma Bımbarek Bo” (Gağanınız kutlu olsun) diye selamlar ve şarkılar eşliğinde Khal Khek oyununu oynarlar ve hediyelerini alırlar.
Hediyeler daha çok badem çekirdeği, ceviz, kuru üzüm, kayısı kurusu, un ve benzeri şeyler olur. Akşama kadar toplanan yiyecekler köyün bir evinde pişirilir, geri kalanlar da yoksul ailelere dağıtılır. Genel de undan yapılan yemeklerdir. Zervet adi verilen hamur, yağ ve sarımsaklı ayrandan oluşan yemek pişirilir ve yenir. Evlerde ise Pesare (bir tür çörek) ve dane ( bugday) pişirilir. Dane bir kısmı yenir ve çocuklara dağıtılır bir kısmı ise ipliğe geçirilerek hayvanların bulunduğu ağılın direklerine asılır.
Uğranılan evlerde Khal Khek oyunu oynanır. Oyunun aktörleri yaşlı adam kılığına giren Khal, bayan elbiseleri giydirilmiş gençlerden biri olan eşi Fadike ve onları korumakla yükümlü yüzünü soba kurumu,isi ile siyaha boyamış Araptır. Tanınmayacak derece de kendilerini özenle giysi ve kostümlerle kamufle ederler. Khal Khekin; koyun yada keçi kılından yapılan ak ve uzun sakalı, eski elbiselerden oluşan kostümü, omzunda heybesi, elinde asası ve tespihi bulunur.
Khal Khekin eşi rolündeki Fadike; gözleri dışında yine tanınmayacak şekilde giydirilir. Etek ve eşarp giydirilerek tanınmasını önlenir. Yüzünü sobalardan elde edilen kurum ile siyaha boyar ve elinde değneği bulunur. Arab olarak nitelenen korumacı kişinin görevi; uğradıkları evlerde gençleri kovalayıp Fadikenin kaçırılmasını önlemek ve sonrasında Fadikenin bulunmasına ve Khalo Khekin yanına getirilmesine yardımcı olmaktır. Bulunduktan sonra hediyeler toplanır ve köy evlerinin ziyaretine devam edilir. Evlenerek gelin olarak ayrılan kız kardeş, hala, teyzeler ( Zeyi) ziyaret edilir ve onlara yaptıkları işlerden dolayı şükran duyulur. “Bara Zeyiu“ evden evlenerek ayrılan kadınların hakki anlamına gelir. Evlendiklerinde toprak gibi haklar istemeseler de bu gibi günlerde altın, hayvan vb. gibi değerli hediyeler kendilerine verilir
Gağanê Sıma Bımbarek Bo!
Gaxandê We Piroz Be!
Gağanınız Kutlu Olsun!”
Sevgili Canlar, yoluna ve ikrarına bağlı olan her Alevi kendisini Alevi Haber Ağı’nın doğal bir muhabir olarak görmelidir.
Oturduğu mahallede, okuduğu okulda, çalıştığı iş yerinde, üyesi olduğu Cemevi’nde ve sokakat haber niteliği taşıyan her durmla ilgili bize görsel veya yazılı haber göndermelidir.
Bu istemimiz Alevi kurum yöneticilerimiz içinde geçerlidir.
Alevi Haber Ağı: Gerçekleri yazacak… Geçekler yazılırken sende katkını sun can…
Saygılar, sevgiler
